District -Nandubar

नंदुरबार जिल्ह्याची मूख्य वैशिष्ट्ये

परिचय:

नंदुरबार हे महाराष्ट्र राज्याच्या वायव्य कोपऱ्यात वसलेले आहे आणि वायव्येस गुजरात राज्य, मध्यप्रदेस यांच्या प्रादेशिक सीमा सामायिक करतात नंदुरबारच्या आग्नेयेला धुळे जिल्हा. 1 जुलै 1998 रोजी धुळे जिल्ह्यातून 5034 चौरस किलोमीटर क्षेत्रफळ असलेल्या जिल्ह्याचे विभाजन करण्यात आले. नंदुरबार, नवापूर, शहादा, तळोदा, अक्राणी आणि अक्कलकुवा या जिल्ह्याचे मुख्यालय नंदुरबार शहरात आहे. जिल्हा मुख्यालय (नंदुरबार आहे.) रस्ते आणि रेल्वे नेटवर्कशी जोडलेले. 2001 च्या जनगणनेनुसार जिल्ह्याची लोकसंख्या 13,11,709 आहे.

भौगोलिक  परिस्थिती .

भौगोलिकदृष्ट्या जिल्ह्याची 3 विभागांमध्ये विभागणी करण्यात आली आहे.

1. नंदुरबार आणि नवापूर तालुक्याचा दक्षिणेकडील डोंगराळ भाग,
2. शहादा, तळोदा आणि अक्कलकुवा तालुका गाळाचे साठे आहेत.

• जिल्ह्याचा उत्तरेकडील भाग जो सातपुडा पर्वतरांगांचा भाग बनतो. सर्वात उंचावर असलेले अस्तंबा शिखर आहे

महाराष्ट्रातील दुसरे सर्वोच्च हिल स्टेशन म्हणजे तोरणमाळ पठार सुमारे 1100 मी. उंची मैदानी क्षेत्राची सरासरी उंची समुद्र सपाटीपासुन साधारण त: 550 ते 675 मी. आहे.

भूशास्त्रीय रचना :

डेक्कन बेसाल्टिक देशाचा एक भाग म्हणून, बहुतेक क्षेत्र अप्पर क्रेटेशियस काळातील बेसल्टिक प्रवाहांनी व्यापलेले आहे. डाईक्स सुमारे 30% क्षेत्रफळ अलीकडील काळातील उथळ जलोळ साठे बनवते. नंदुरबार जिल्ह्यात लॅमेटा बेड दिसून येतेजि ह्याच्या वायय भागत लॅमेटा बेड दिसून येतात.

जलविज्ञान:

तापी आणि नर्मदा या दोन प्रमुख नद्या जिल्ह्याला वाहतात. तापीच्या ड्रेनेज नेटवर्कमध्ये नागन, शिवण, गोमाई, देहली इत्यादी उपनद्यांचा समावेश होतो.

कात्री, देवनदी, उदयई इत्यादी नर्मदा नदीचे मलनि:सारण जाळे तयार करतात. जिल्ह्यातील एकूण ड्रेनेज नेटवर्कमध्ये सुमारे 29 पाणलोट आहेत

जलविज्ञान प्रकल्पांतर्गत जिल्ह्यात एकूण 05 पिझोमीटर खोदण्यात आले असून 50 निरीक्षण विहिरी विखुरल्या आहेत आणि दरवर्षी त्रैमासिक निरीक्षण केले जाते.

ऐतिहासिक:

नंदुरबार शहराला ऐतिहासिक महत्त्व आहे; गवळी घराण्यातील नंद राजाने या प्रदेशावर राज्य केले होते. ऐतिहासिक किल्ल्याचे अवशेष आजही वैभवाचे प्रतिनिधित्व करतात

इतर ऐतिहासिक स्थळांमध्ये धडगावचा अक्राणी किल्ला, इंदूरच्या राणी अहिल्यादेवी होळकर यांनी बांधलेल्या जुन्या विहिरी आणि जलस्रोतांचा समावेश आहे.

नंदुरबार शहराच्या मध्यभागी असलेले युवा स्वातंत्र्य सेनानी  शिरिषकुमार मेहता यांचे स्मारक. प्राचीन हजीरा आणि रंगमहाल यांचेही ऐतिहासिक योगदान आहे.

प्रेक्षनिय स्थळे :

सरदार सरोवर प्रकल्प (गुजरातमधील साइट), तोरणमाळ हिल स्टेशन आणि उनापदेव हॉट ​​स्प्रिंग साइट हे जिल्ह्यातील वैशिष्ट्यपूर्ण प्रेक्षनिय स्थळे आहेत.

जिल्ह्याचे दीर्घकाळ दुष्काळी क्षेत्रांतर्गत वर्गीकरण करता येत नाही, किमान अक्कलकुवा आणि अक्राणी या डोंगराळ भागात पूरस्थितीला नियमितपणे सामोरे जावे लागते. अनेक ठिकाणी तापी नदीच्या काठी वस्तीला पावसाळ्यात पूर येतो.